આ અંક્માં
૧. રાત અને દિવસ / કુસુમ ડાભી
૨. भीतर बाहर / रेखा यादव
૩. લાલ રંગ / લીના પટેલ
૪. અંતિમ ઇચ્છા / વજેસિંહ પારગી
૫. મેં ડુક્કરનું માંસ ખાધું / હોઝેફા ઉજ્જૈની
૬. પીપળો / ઉમેશ સોલંકી
૧----------
રાત અને દિવસ / કુસુમ ડાભી (ચોટીલા)
ખટાક
બારણું ખુલ્યું
તીવ્ર ગંધ ફેલાઈ
ઇ ફફડી ને સંકોચાઈ
એ નશાખોર જાનવર બન્યો
નિ:શબ્દ, નગ્નતા ચુંથાઈ
એ પડખું ફર્યો, ઠરી ગયો.
ઇ સુકાયેલાં આંસુથી ભીંજાઈ.
ફટાક
પ્રકાશ ફેલાયો,
ટિફિન ભર્યું, રંગીન બની
ઇ બાહોપાશમાં સમાઈ
નિઃશબ્દ, નગ્નતા વેચાઈ
એ પડખું ફર્યો, ઠરી ગયો.
ઇ કડકડાટ નોટોથી છલકાઈ.
૨----------
भीतर बाहर / रेखा यादव (वडोदरा)
तुम मेरी देह में उतरते रहे
अपने नुकीले बेपरवाह अंदाज में
कुचलते रहे मेरे वजूद को
मुझमें जो कहीं कुछ कोमल मखमली
प्रथम मिलन के ख्याल पर आती मुस्कान
तूट कर गिर गई मुख से
मेरी देह से सपने थरथराते
अंगभंग हुए
बिस्तर से लुढकने लगे जमीन पर
कहीं जो कोमल, खूबसूरत खुशबू में
बसा भाव हम दोनों को जोडे हूए है
वह भी हममें से निचुडता बहता हुआ
हो गया कमरे से बाहर
रह गयी भीतर भूख, तूटन
और
अपाहिज ख्यालों की कतरनें
मेरी देह से लडती देह के थकने का
इंतजार करती आखें
मुट्ठी में समेटे हुए खुद को.
૩----------
લાલ રંગ / લીના પટેલ (અમદાવાદ)
લાલ રંગ કેવો ?
લે, એ તો શુકનિયાળ રંગ કહેવાય !
માતાનું કંકુ લાલ
દેવીમાની ચુંદડી ય લાલ
ખટમીઠા લાલચટ્ટ્ક ચણીબોર
સુહાગનું સિંદૂર પણ લાલ
લાલ લાલ ટામેટા જેવા ગાલ
સામ્યવાદનો રંગ ય લાલ
પણ
લાલ રંગ તો ખતરાની નિશાની ય ખરી
અગમચેતી ને સાવચેતીની ય ખરી
સ્ટુડિઓની લાલ લાઇટ થાય
એટલે રેકોર્ડીંગ શરૂ થાય
લાલ લાઇટની ગાડી જાય
તો રસ્તા બંધ થઈ જાય
લાલ સિગ્નલ જોઈને વાહનો થંભી જાય
ને
લોહીનો રંગ પણ તો લાલ
'લોહી ?
કયું લોહી ?'
લે, લોહી એટલે લોહી !
માણસના શરીરમાં વહે એ જ તો
બીજું તે વળી કયું લોહી ?
રજોવૃત્તિનું લોહી
'હે !
માસિકનું લોહી ?
અરરર..
માહવારીનું લોહી ?
છીછીછી...
આ તું શું બોલી ?
એ લોહીની તે વાત કરાય ?
એ લોહી તે કંઇ લોહી કહેવાય ?
એનાથી તો અભડાઇ જવાય
એનાથી તો દૂર જ રહેવાય
એના ડાઘાવાળાં કપડાં તો સંતાડીને સૂકવાય
કોઈ જોઈ જાય તો શરમાઇ જવાય
એની તો ચિતરી ચડે
એ તે કંઇ થોડું શુકનિયાળ કહેવાય
એને કંઇ થોડું માથે ચડાવાય
એનાથી તો માત્ર અભડાવાય
એની પર તો થૂંકાય
હાક થૂ...'
૪----------
અંતિમ ઇચ્છા / વજેસિંહ પારગી (ઇટાવા, જિલ્લો - દાહોદ)
મારા બાપદાદાઓના બાપદાદા
ભૂખના દુખથી છૂટવા
ને મજૂરીથી મુક્ત થવા
ભગવાનને પ્રાર્થના કરતાં કરતાં ઊકલી ગયા.
પણ ભગવાને એમની પ્રાર્થના સાંભળી નઈં.
મને પણ વારસામાં મળી છે—
ભૂખ અને મજૂરી.
રોજ ભૂખની નાગણ ડસે છે
રોજ લીલીકચ જાત લઈને કરું છું મજૂરી
ને ઉતારું છું ભૂખનું ઝેર.
રોજરોજની ભૂખથી મજૂરીથી
કાયો થઈ ગયો છું
પણ હું ભગવાનને પ્રાર્થના કરતો નથી
કારણ કે
બાપદાદાઓની વ્યર્થ ગયેલી પ્રાર્થના પછી
ભગવાન પરનો ભરોસો ઊઠી ગયો છે.
સાંભળ્યું છે
વિજ્ઞાનીઓ જાતજાતની શોધો કરે છે
તો ભાઈ વિજ્ઞાનીઓને
મારી એક પ્રાર્થના છે :
માનવતાના નાતે
કોઈ એવું રસાયણ શોધો
જે ખાવાથી ભૂખ ના લાગે.
મારી અંતિમ ઇચ્છા છે—
મારે ભૂખથી મરવું નથી
મારે મજૂર રહીને જીવવું નથી.
૫----------
મેં ડુક્કરનું માંસ ખાધું / હોઝેફા ઉજ્જૈની (અમદાવાદ)
તમે, હા, તમે
માંસ ખાવ છો
વિશેષ પ્રકારનાં
પ્રાણીઓનું માંસ ખાવ છો
એમાં પણ એના શરીરના વિશેષ ભાગનું
અને
જે લોકો તમારાથી
અલગ જાનવરોનું માંસ ખાય છે
એમનાથી તમને ઘૃણા આવે છે
ચીતરી ચડે છે
તેઓ નીચ છે
તમે એમને કાફિર કહો છો.
તમે લોકો દંભી છો
પેલા લોકો જેવા જ કટ્ટર છો
જેઓ માંસહારીઓથી ઘૃણા કરે છે
નફરત કરે છે.
ઉતારીને ફેંકી દો
તમારું આ મહોરું
તમે આ બધું
બીજાથી શ્રેષ્ઠ બનવા માટે કર્યું છે
મેં તમારાં નીતિ-નિયમ-કાનૂનને
તોડી નાખ્યાં છે
તમારાં પુસ્તકો-દર્શનોમાં પ્રતિબંધિત
જાનવરનું માંસ ખાધું છે
હા, મેં ડુક્કરનું માંસ ખાધું છે
હવે કહી દો મને પણ કાફિર.
૬----------
પીપળો / ઉમેશ સોલંકી
પીપળો
ખળખળ કરતો પીપળો
પીપળો
પીળો થયો
લાલ થયો
ભૂરો થયો
ભળી એકબીજામાં
ક્યાંક ક્યાંક અનેરો થયો
પીપળો તોય ના પીપળો થયો
કારણ
પીપળા ફરતે મૂછો બેઠી
પાતળી જાડી
ટૂંકી લાંબી
મૂછો બેઠી
વાળ વિનાની
મૂછો બેઠી.
મૂછો ગાળમાં ભળી
મૂછો દાળમાં ગળી
ખેતરને ખોદતી કોદાળી બની
ગટરમાં ઊતરતી પ્લાસ્ટિકની થેલી બની
મશીનને ચોંટેલાં શરીર પર રેલાતી ધારો બની
હોઠોને દાબો તો
કામ એળે કરે
ફફડાવો હોઠ
તો બેળેબેળે કરે.
'મૂછમાંથી મૂછપણું જલદી કોઢો !'
રોજ રોજ બોલીને પીપળો થાક્યો
પણ
પીપળો તોય ના પીપળો થયો
પણ
પીપળાની ટોચે એક કૂંપળ ફૂટી.
