અંક - ૩૧ / નવેમ્બર ૨૦૧૫

આ અંકમાં

૧. જવા દો / વજેસિંહ પારગી

૨. અનામત ખતરામાં છે / ડૉ. કનુ પરમાર

૩. ચાલ હવે તો જીવી લઈએ / બ્રહ્મ ચમાર

૪. તમે શું આપવાના / વિનુ બામણિયા

૫. માંડ દેખાતી દોરી / ઉમેશ સોલંકી

૧----------------------------

જવા દો / વજેસિંહ પારગી (ઇટાવા, જિલ્લો - દાહોદ)

રડી રડીને દરિયો ભરી શકે

એટલાં આંસુ આંખમાં હોય

તો કરજે પ્રેમ.

વીજળી પડે ને ખાખ થઈ જાય છાતી

તોય લીલોછમ રાખી શકે હૃદયનો ખૂણો

તો કરજે પ્રેમ.

હાથ છૂટે છતાં સાથ ન છોડે

દૂર રહીને સાથે રહેતાં ફાવે

તો કરજે પ્રેમ.

બેમોત મરવાની હોય તૈયારી

ને મરીને જીવવાની હોય હૈયારી

તો કરજે પ્રેમ.

પાત્રતા પાત્રતા, તોબા તોબા !

અમારે તો મરી મરીને જીવવાનું છે

ત્યાં ક્યાંથી કરીએ સિદ્ધ આવી પાત્રતા.

જવા દો પ્રેમની વાત

નથી કરવો અમારે પ્રેમ

નથી થવું અમારે અમર.

૨----------------------------

અનામત ખતરામાં છે / ડૉ. કનુ પરમાર (વડોદરા)

હે દલિત,

આજે તારી અનામત ખતરામાં છે

એને(બાબા સાહેબ) ક્યાં જરુર હતી અનામતની,

તોય અળખામણો થયો અનામતથી.

તારે કદાચ જરૂર ના હોય અનામતની

થવું પડશે તોય અળખામણું

આ અનામતથી.

મને મળી હતી અનામત એક

ભાથુંની જેમ

આજે  આ ભાથું માંગે છે ઋણની ભરપાઈની જેમ

લાગે છે અન્યાય હવે અનામતથી એમને ?

તો એમણે કર્યું શું અને કરે છે શું

વર્ણવ્ય્વસ્થા રાખી હજી ?

આ તો હાથીદાંત છે માત્ર

અનામત હટાવવા માટે

બાકી મને પણ ખબર છે

એ વિચારે છે શું મારા માટે

હે દલિત,

એક તુંય છે જેને

અનામતની એકડેએકની ખબર છે

અને એક એય છે જેને

અનામતના એકડાનીય ખબર નથી

માફી આપવાને લાયક પણ નહીં રહે,

હટશે જો અનામત

અને તું પણ

શું જવાબ આપીશ ઉપર જઈ બાબાને

હટશે જો અનામત

કંઈક વિચાર અંતરમનથી

કંઈક કર મન મક્કમ કરી

હે દલિત,

આજે તારી અનામત ખતરામાં છે.

ભાથું = ઊજળિયાત સમાજના ઘરે કોઈ પ્રસંગ હોય ત્યારે જમણવાર પછી જે વધ્યું હોય એમાંથી દલિતને આપવાનો એક ભાગ.

૩----------------------------

ચાલ હવે તો જીવી લઈએ / બ્રહ્મ ચમાર (ચલાદર, તાલુકો - ભાભર, જિલ્લો - બનાસકાંઠા)

ચાલ હવે તો જીવી લઈએ

મળવાનું જ્યાં મન થાય ત્યાં મળી લઈએ

કૈંક કેટલું કરવાના હતા અભરખા

એટલે તો ઘણાં અમે ઘસ્યાં પગરખાં

ફળી ગયું એક કામ, વધુ કરી લઈએ

ચાલ હવે તો જીવી લઈએ

સ્વપનાં જોયાં અઢળક જોયાં

મહેનતનાં અમે બીજ બોયાં

પાક થયો છે લણી લઈએ

ચાલ હવે તો જીવી લઈએ

ધરમ-બરમની મૂકી દ્યો ટાંડી

નાત-જાતને મૂકી દ્યો છાંડી

માનવતાને વરી લઈએ

ચાલ હવે તો જીવી લઈએ

મારું મારું કરી કરીને

ક્યાં જઈશું મરી મરીને

ખુલ્લા થૈ હસી લઈએ

ચાલ હવે તો જીવી લઈએ

૪----------------------------

તમે શું આપવાના / વિનુ બામણિયા (ગોધરા, જિલ્લો – પંચમહાલ)

તમે અમને શું આપ્યું

અત્યાર સુધી.

અમારા વડવાઓએ

ધર્માંધતાની વાડ ઠેકી

કૂદી આવ્યા આ વેરાન ભૂમિમાં

એ જ ભૂમિમાંથી

ગામ વસાવવા ગામના મુખી

સૂતેલા ખાટલે આ જંગલોમાં

રોપી દીધા થોડાંક માનપાન આપી

લખી આપ્યાં

હજારેક વીઘા જમીન

જીહજૂરી કરવાનાં તામ્રપત્રો

જે આજ સુધી નિભાવતાં નિભાવતાં

આંખો થોડી ખુલી તો -

અમે ડાળે વળગી

બે પાંદડે થયા.

થોડાક રાજી થોડાક કરાજી

તમે અમારાં મન પર કબજો ઠેરવ્યો

તો અને તો જ

અમે આટલા વિહ્વળ બની ચિત્કાર કર્યો.

તોય તમે સુધર્યા નહીં

ખાલી ખાલી ધર્મ પહેરી ફરનારા

નખ્ખોદિયાઓ

આપી આપીને તમે શું આપવાના ?

૫----------------------------

માંડ દેખાતી દોરી / ઉમેશ સોલંકી

ઉચ્છ્-વાસ તારા

બનવા લાગ્યા શ્વાસ મારા

ઉચ્છ્-વાસ મારા

બનવા લાગ્યા શ્વાસ તારા

હોઠની હદ હટવા લાગી

જીભને જીભ મળવા લાગી

થયું

આખ્ખો તારામાં ઘૂસી જઉં

પ્રકૃતિને એમ કરીને જીતી લઉં

પણ ધારેલું સઘળું

નથી થતું

સઘળાનો તેથી અંશ કર્યો

અંશને ધીમેથી બૂંદમાં ફેરવ્યો

બૂંદમાં હું સરી ગયો

અંદર તારી

તરત પછી

ટપ કરીને ટપકી ગયો

ઘડી બે ઘડીની વેળા ગઈ

બૂંદમાં હું જે ચરમ હતો

ચરમમાંથી અંશ થયો

અંશમાંથી પાછો સઘળું થયો

સઘળું થયો તો શ્વાસ જાણે ચૂકી ગયો

જુગો જૂની વેદનામાં

આખ્ખેઆખ્ખો ડૂબી ગયો :

તારા હૃદયને બાંધેલી

માંડ દેખાતી દોરીને

જોઈને હું તો રડી ગયો

રડાય એટલું રડી લઈને

દોરી કાપવા ધસી ગયો.