અંક - ૪૪ / ડિસેમ્બર ૨૦૧૬

આ અંકમાં
૧. નોટબંધી / રતનબેન મકવાણા

૨. દાંત કકડાવતો અંધકાર / વજેસિંહ પારગી

૩. અભયારણ્ય થયું છે / દેવેન્દ્રભાઈ વાણિયા

૪. હશે / જયસુખ વાઘેલા

૫. અટકી પડવું જોઈએ / ઉમેશ સોલંકી

૧----------

નોટબંધી / રતનબેન મકવાણા (જેતપુર, તાલુકો-જિલ્લો : મોરબી)

(માળિયા મહિલા શક્તિ સંગઠન)

હું તો વહેલી ઊઠીને બૅન્ક ગઈ'તી રે લોલ

સાથે રે ટિફિન લઈને ગઈ'તી રે લોલ

મેં તો રોટલા લાઇનમાં ખાધા રે લોલ

બૅન્કમાં વારો ન આવ્યો રે લોલ

હું તો ગોદડાં રે સાથે લઈને ગઈ'તી રે લોલ

રાત્રે રે લાઇનમાં સૂતી રે લોલ

મોડે મોડે વારો આવ્યો રે લોલ

વારો આવ્યો ને નોટો ખૂટી ગઈ'તી રે લોલ

ઘરમાં લોટ, રાશન, પાણી ખૂટ્યાં રે લોલ

ફરી બૅન્કમાં ગઈ'તી રે લોલ

બે હજારની નોટ હાથમાં આવી રે લોલ

છૂટાની રામાયણ થઈ'તી રે લોલ

૨----------

દાંત કકડાવતો અંધકાર / વજેસિંહ પારગી (ઇટાવા, જિલ્લો : દાહોદ)

મારા ખોરડાને અજવાળવા

મારે તો

આકાશના તારા વીણી લાવવા હતા.

પણ ઇશ્વરે તો

દીવા સુધી માંડ પૂગે

એટલા ટૂંકા હાથ દીધા છે.

ભલે એમ તો એમ

તારા નહીં તો દીવો સહી ! 

મળ્યું તેને સ્વીકારું છું

ને રોજે દીવો પેટાવું છું.

પણ દીવો પપલે ન પપલે ત્યાં

મોગરો વળી જાય છે

કાં તેલ ખૂટી જાય છે

કાં પવન સૂસવે છે

ને હોલવાઈ જાય છે દીવો.

હું હાથ ઘસતો રહી જાઉં છું

ને મારા ખોરડાને ઘેરી વળે છે

કાળા દાંત કકડાવતો અંધકાર ! 

૩----------

અભયારણ્ય થયું છે / દેવેન્દ્રભાઈ વાણિયા (ખારાઘોડા, જિલ્લો : સુરેન્દ્રનગર)

હવે ઘુડખરનું અહીં ભારણ થયું છે

એટલે જ તો અહીં

અભયારણ્ય થયું છે

જિંદગીના પગ તળે ખારાશનું રણ છે

એટલે જ તો દોજખનું 

આવરણ થયું છે

અહીં વસે છે માનવીથી બહેતર ગધ્ધા

એટલે જ તો

ઘુડખર-અભયારણ્ય થયું છે

અહીં માનવીના મૂલ તો કંઈ જ છે નહીં

ને ફક્ત ગધેડાનું

અહીં તારણ થયું છે

રોજીરોટી છીનવીને શું વળે શોષિતની

એટલે જ તો 

અભયારણ્યનું કારણ થયું છે

૪----------

હશે / જયસુખ વાઘેલા (ચોટીલા, જિલ્લો : સુરેન્દ્રનગર)

થૈ છબી જ્યાં બાળ ટિંગાતાં હશે,

કેટલું સૌ રોજ પીડાતા હશે.

ઊંઘતી વેળા અહમને ઓઢતાં,

માણસો સારા કહેવાતા હશે.

બોલ પંડિત, કઈ નદીનાં જળ વડે,

શૂદ્રતાના મેલ ધોવાતા હશેે.

વાસ, મંદિર ને મસાણો છે જુદાં,

ભેદ મનમાં તોય સચવાતા હશે.

૫----------

અટકી પડવું જોઈએ / ઉમેશ સોલંકી

અટકી પડવું જોઈએ 

અસ્તિત્વનો ખ્યાલ આપે

એ રીતે

ક્યાંક કશુંક તો અટકી પડવું જોઈએ

ચાની કીટલી પર 

ચા થીજી જવી જોઈએ

પાનના ગલ્લે  સોપારી 

કપચી થઈ જવી જોઈએ

લારીમાં શાકભાજી પથ્થર થઈ જવી જોઈએ

પકોડી કૂકા બની જવી જોઈએ      (કૂકા - નદીના ગોળલંબગોળ પથ્થર)

પૈસાને સ્પર્શતાં જ

ટેરવાં

મરી ગયેલાં છીપલાં થઈ જવાં જોઈએ

છાપાંના શબ્દો 

માણસને ચોંટી જાય જે રીતે 

એ રીતે

ચાલતાં ચાલતાં માણસ 

જમીન પર ચોંટી જવો જોઈએ

અટકી પડવું જોઈએ

અસ્તિત્વનો ખ્યાલ આપે

એ રીતે

ક્યાંક કશુંક તો અટકી પડવું જોઈએ.

અંક - ૪૩ / નવેમ્બર ૨૦૧૬

આ અંકમાં

૧. પોસ્ટર / અનિષ ગારંગે

૨. ઝબકીને જાગી જાઉં / ઉપેન્દ્ર બારોટ

૩. છીપ / વજેસિંહ પારગી

૪. મીઠાનો મબલક પાક / દેવેન્દ્રભાઈ વાણિયા

૫. ત્રણ શરીર / ઉમેશ સોલંકી

૧----------

પોસ્ટર / અનિષ ગારંગે (અમદાવાદ)

પોસ્ટરમાં દેખાતા ચહેરા મારા જેવા જ લાગે છે

દિવાલમાં ગુંદરનો આક્રોશ ઊભરી આવે છે

છાપાંનાં અપાર પાનાં

ફિલ્મોનાં લોભિયાં બૅનર

મૅગેઝિનનાં નાગાં ખાનાં

પુ્સ્તકોનાં થાકેલાં કવર

ચુંબકીય જાહેરાત

બધામાં એક જ ચહેરો ઉપસી

જાણે સરકસ બતાડે છે.

પોસ્ટરમાં દેખાતા ચહેરા મારા જેવા જ લાગે છે.

ખમણની કઢી મારા જ ચહેરા પર ઢોળાય છે

બેસણાની ખબર દરરોજ મારી જ હોય છે

પે ઍન્ડ યૂઝમાં મારા ઉપર જ મૂતરાય છે

સરઘસમાં મારા જ ફોટા પર કાળક લાગે છે (કાળક - કાળો રંગ)

ક્યારેક ડૂચો બનું

તો ક્યારેક પોલીસ સ્ટેશનના પાટિયા પર લટકું

રેલવે સ્ટેશનની થૂકેલી દિવાલ પર

રિક્ષાના અભદ્ર હૂડ પર

પાનની પીચકારીમાં 

ગુમશૂદા વ્યક્તિની જાહેરાતના કાગળો રોજ બદલાય છે

તો પણ કાગળોના તહેખાનામાં એટલા ચહેરા ભાગે છે

જાણે બધાં પોસ્ટરમાં દેખાતા ચહેરા મારા જેવા જ લાગે છે.

૨----------

ઝબકીને જાગી જાઉં / ઉપેન્દ્ર બારોટ (અમદાવાદ)

ઝબકીને જાગી જાઉં છું

જોઉં છું તો સવાર ક્યાં ?

એ જ રાત

એ જ ખાટલો

એ જ ફાટેલી ગોદડી

એ જ હું

એ જ ઠાલાં વચનો મારી અંદર ઘુમરાતા

ને બહાર ઘુમરાતા સેંકડો મચ્છરો

મને કરડે છે.

હું બચાવમાં ગોદડી ઓઢું છું

મચ્છર તોયે કરડે છે.

ને સરી પડું છું ફ્લૅશ બૅકમાં :

રાજનેતાઓની જાહેરસભાઓમાં

મારી જાતને જોઉં છું ઊભેલો 

વિશ્વાસથી ભરેલો

બદલશે મારું જીવન એમનાં વચનો.

અઢી દાયકા વીતી ચૂક્યા છે

ને આજે

ઝબકીને જાગી જાઉં છું

જોઉં છું તો સવાર ક્યાં ?

એ જ રાત

એ જ ખાટલો

એ જ ફાટેલી ગોદડી

એ જ હું

એ જ ઠાલાં વચનો મારી અંદર ઘુમરાતા

ને બહાર ઘુમરાતા સેંકડો મચ્છરો

મને કરડે છે.

૩----------

છીપ / વજેસિંહ પારગી (ઈટાવા, જિલ્લો - દાહોદ)

વર્ષોથી છીપ ખોલું છું

ને હજારો છીપ ખોલીને જોઈ છે.

ઘણી છીપ ખાલી નીકળી છે

ને ઘણી છીપમાંથી નીકળ્યા છે પથરા.

ભલે હજી મને મોતી મળ્યું નથી

પણ હજી બાકી છે કેટલીક છીપ

ને કોઈક છીપમાં

મોતી હશે-ની

મારી શ્રદ્ધા

હજી મોતીની જેમ ચળકે છે.

૪----------

મીઠાનો મબલક પાક / દેવેન્દ્રભાઈ વાણિયા  (ખારાઘોડા, જિલ્લો - સુરેન્દ્રનગર)

ગુજરાત તણા કચ્છ પ્રદેશે મીઠાનો મબલક પાક

પાક પાકે તે પરિશ્રમે ખૂબ, પકવે શ્રમજીવી રાંક

ને રોજી કમ રઝળપાટ ખૂબ, સમજો કાંક કાંક

       મીઠાનો મબલક પાક....

શ્વેત વર્ણા બગ સરખા, પહાડ સરીખા ઢગ

એ ઢગલાના મૂલ મળે ના રહે શ્રમજીવી રાંક

       મીઠાનો મબલક પાક....

વર્ષ આખું વીતે રણમાં નહીં સગાનો સ્વાદ

વર્ષામાં એ વિવાહ કરતા ચોમાસે સંગાથ

       મીઠાનો મબલક પાક....

ખારાં પાણી ખારી હવા જીવનમાં ખારાશ

ગડગુંબડનો પાર નહીં ક્યાંથી રહે ઠીકઠાક

        મીઠાનો મબલક પાક....

જીવન આખું જોખમ વેઠ્યું કદી ના હર્ષ ઉલ્લાસ

જીવનની આ સમી સાંજે આંખમાં પડે ઝાંખ

         મીઠાનો મબલક પાક....

૫----------

ત્રણ શરીર / ઉમેશ સોલંકી

શરીરની અંદર પણ શરીર

શરીરની બહાર પણ શરીર

શરીર જન્મે છે

શરીર શરીરને સમાગમે છે

શરીરમાં શરીર જન્મે છે

શરીર વિકસે છે

શરીર મરે છે

છતાં શરીર મરતું નથી

શરીર શરીરથી છેટું થતું નથી

છેટું થાય તો શરીર રહેતું નથી

નથી શરીર હાડકાં માત્ર

નથી લોહી માંસ મજ્જા માત્ર

દેખાય છે જે

એ પણ છે શરીર

ન દેખાય જે

એ પણ છે શરીર

ન દેખાતું શરીર ઇશ્વર નથી

ઇશ્વર છે તો ઇશ્વર જેવું કશું નશ્વર નથી

ઇશ્વર છે સર્વવ્યાપક અગર

રિબાઈ રિબાઈને મરે એ રોજબરોજ નિરંતર

શરીર એની મેળે મરે છે

છતાં શરીર મરતું નથી

મરતી વેળા ઇશ્વરની તમા કરતું નથી

તમા કરે છે તો ભયની

અંદરના શરીરને વિયોગનો ભય

ધર્મનું ગુમડું દબાય જોરથી

પીડા ઊઠે અને શોરથી

એ પીડા પણ લાગે મામૂલી

એવી પીડા વિયોગના ભયની.

અંક - ૪૨ / ઑક્ટોબર ૨૦૧૬

આ અંકમાં

૧. વજેસિંહ પારગી

૨. મેહુલ મકવાણા

૩. કનુ પરમાર

૪. જયસુખ વાઘેલા

૫. ઉમેશ સોલંકી 

૧----------

કદી નહીં / વજેસિંહ પારગી (ઇટાવા, જિલ્લો – દાહોદ)

આપવા ધારું તો

દુનિયાનો દરેક માણસ

તોબા તોબા પોકારી જાય

એટલી પીડા

મારી છાતીમાં છે.

પણ નહીં નહીં

ખેરાત અને તેય પીડાની ?

ના ના કદી નહીં !

દરિયો કદી પોતાની ખારાશ

વરસાદરૂપે આપે નઈં.

૨----------

'તાત' મારો / મેહુલ મકવાણા (બંધવડ, તાલુકો - રાધનપુર, જિલ્લો - પાટણ)

જન્મ્યો, જાગ્યો જોયું તો દલિતનું ઘર

જાણી ગયો હવે વેઠ કરવી પડશે જીવનભર

ગામ આખ્ખાની મેલી નજર

બાપ અમારું પેટ ભરવા

મજૂર બન્યો જઈ મોટા ઘર

દિવસે વૈતરું

રાતે મોચી

ચૂલામાં ખાલી લાકડું સળગે

ખાલી પેટ ભરવા

કદી કદી ચામડું સીવ્યા કરે એ રાતભર.

ભગવાન ક્યારેય જોયો નથી

જોવાની ઇચ્છા જરાય નથી

નજર સામે હાડ ગાળતો

જોયો છે ઓલિયો મેં જીવનભર.

માથે મેલું પોતે ધોઈ

મને રોજ સાફ રાખ્યો

અપમાન 'મોટા લોક' કરે તો

સમજ આપી એમને માફ કર !

દલિત થયો શાપ નથી

ગરીબ થયો સંતાપ નથી

મહેનત કરી સહન કર્યું

ત્યારે સચવાયું દલિતઘર.

સ્વર્ગમાં નહીં, નર્કમાં નહીં

મારી પાસે વસે 'તાત' મારો :

દલિત હતો એ, ગરીબ હતો એ

તોય મને કર્યો છે કેવો પગભર.

એક આંખમાં ભીમ બાબો

એક આંખમાં બાપ મારો

ભણીગણીને આગળ વધુ

શું કામ રાખું કોઈની ફિકર.

૩----------

હું તો રોહિત થઈ ગ્યો / કનુ પરમાર 'અપવાદ' (વડોદરા)

અલ્યા,

હું તો રોહિત થઈ ગ્યો,

આ હરખપદુડો 'હું' હરખાઇ ગ્યો.

નામમાં વાંધો હતો

મેં નામ બદલાવ્યું

આ કંઈક કનુમાંથી કમલેશ થઇ ગ્યો !

અટકમાં વાંધો હતો

મેં અટક બદલાવી,

પરમારમાંથી પરીખ થઈ ગ્યો !

હવે શરમ આવે જાત પર

મેં જાત બદલાવી નાખી,

ચમારમાંથી રોહિત થઈ ગ્યો !

ના હું કમલેશ બન્યો

ના હું પરીખ બન્યો

ના હું રોહિત બન્યો

રહ્યો હું 'અપવાદ'

અલ્યા! હું તો રોહિત થઈ ગ્યો !

૪----------

રામને બદલે / જયસુખ વાઘેલા (ચોટીલા, જિલ્લો - સુરેન્દ્રનગર)

કપાળે લખાયેલી સદીઓ જૂની ગાળ

ભૂંસી શકાય ખરી ?

હાડમાં ઊતરી ગયેલા વારસાને

બદલી શકાય ખરો ?

જાતિપ્રથાના કૂવામાં રહેલો માણસ

મથે બહાર આવવા

એમ વધારે ડૂબે એમ નથી લાગતું ?

શિક્ષક બન્યો

વારસામાં મળેલી જાત બદલી

ભણાવવા બેઠો કવિતા :

'ચોખ્ખું ઘરનું આંગણું...'

કવિતા પૂરી કરું

ત્યાં તો કોઇક કામથી માજી આવ્યાં

તેમના મોંઢામાંથી

રામને બદલે નીકળ્યા શબ્દો :

'ગામ હોય ત્યાં ઢેઢવાડો હોય'

કાનમાં મારા જાણે શીશુ રેડાયું.

૫----------

નિયમની છાતી પર / ઉમેશ સોલંકી

વરસાદી મોસમનો તડકો

સ્હેજ તને અડતો

તો નઠ્ઠારો પડછાયો બળી મરતો-

-એવી આભાસી વાછટો મને વાગતી.

વાછટો વાગતાં

છેપટ ધોવાતી

ઓટલાની સ્થિરતા પછી

ભરચકતા મારામાં લાવતી.

તારી બુટ્ટીનો ચમકારો

મારા ચહેરા પર પડતો

રમતો

રમતાં રમતાં

હૈયાને હિલ્લોળે ચડાવતો.

જર્મનની તપેલી પર

નારિયેળના હેલીવાળા કૂચાને    (હેલી – રાખ, કૂચો – કૂચડો)

ઘસવાનો અવાજ

ઉનાળુ બપોરમાં

અવાવરું કૂવામાં

કબૂતરનું ઘૂઘવવું યાદ આવતું.

તારી કાયાને

આમ આંખો ઝાલે

ને આંખો ઘેલી

ઉલાળા લેતી

પછી ડોહાનો ખોંખારો સાંભળી

સૂનમૂન થતી આંખો

આજે

આમતેમ ભટક્યા કરી છે.

કૂતરાનું ભસવાનું

એધરાનું ઠકઠકવાનું    (એધરું – બળતણ માટેનું લાકડું)

ભજનનું ગણગણવાનું

તંબૂરાનું ટણટણવાનું

પાંપણ પર લટકી ઝૂલ્યાં કરે છે.

ઝૂલવું નિયમ નથી

નિયમ જો હોત નહીં

ઝૂલવું પણ હોત નહીં.

નિયમ પણ ગજબ કરે છે

સમયની શોધમાં ફર્યા કરે છે

પણ

સમય ભળાતો નથી

સમય સમજાતો નથી

સમય ઘટમાં નથી

સમય ક્ષણમાં નથી

ક્ષણોનો ભ્રમ હવે

ઝૂલવુંથી ખમાતો નથી.

શરીર જે ઓગળે છે

ઓગળીને રેલે છે

સમયનો વાંક એમાં કશો કઢાતો નથી.

માણસ પકડાય

જીવડું પકડાય

સમયને નિયમથી પકડી શકાતો નથી.

ઝૂલવું નિયમ નથી

નિયમ જો હોત નહીં

ઝૂલવું પણ હોત નહીં.

ઝૂલી ઝૂલીને ઝૂલવું હવે ડગલું વધ્યું છે

નિયમની છાતી પર એનું પગલું પડ્યું છે.

(અહીં નિયમ એટલે માણસ રચિત નિયમ)

અંક - ૪૧ / સપ્ટેમ્બર ૨૦૧૬

આ અંક્માં

૧. મૂલ્યવાન ભૂખ / ઉપેન્દ્ર બારોટ

૨. વીજળીના ચમકારે / વજેસિંહ પારગી

૩. હું તો રણમાં ભૂલો પડ્યો / દેવેન્દ્રભાઈ વાણિયા

૪. વાલ્મીકિ-બાળકની વેદના / હોઝેફા ઉજ્જૈની

૫. આદત નથી / કનુ પરમાર ‘અપવાદ’

૬. કેમ? / રાજેન્દ્ર જયાબહેન વાઢેળ ‘જીતા’

૭. તેથી / ઉમેશ સોલંકી

૧----------

મૂલ્યવાન ભૂખ / ઉપેન્દ્ર બારોટ (અમદાવાદ)

જીવનથી પણ

મૂલ્યવાન છે ભૂખ

ભૂખને તેથી મેં પહેરી છે.

ભર્યું પેટ તો થઈ જાય ખાલી

પણ ભૂખ રહે છે હંમેશા ભરી ભરી.

કાપ્યા છે રસ્તાઓ લાંબા મેં

ભૂખ રહી જો સાથે

એક ડગલું માંડ ચલાયું

એટલો ભરેલા પેટનો ભાર લાગે.

તેથી જીવનથી પણ

મૂલ્યવાન છે ભૂખ

ને ભૂખને મેં પહેરી છે.

૨----------

વીજળીના ચમકારે / વજેસિંહ પારગી (ઇટાવા, જિલ્લો – દાહોદ)

વીજળીના ચમકારે

મોતી પરોવવાની આશા લઈને

આભ સામે એકધારી જોતી રહી

પાનબાઈ જેવી મારી આંખ.

વરસો લગી મીટ માંડવા છતાં

કદી આંખે ન પડ્યો

વીજળીનો ચમકાર.

ચમકારાની રાહમાં

આભ સામે તાકી તાકીને

બખોલમાં ઊતરી ગઈ છે આંખ

ને દોરો પકડેલી આંગળીઓ

લાગી છે કંપવા,

એટલે નેજવું કરીને બેઠો છું.

હવે તો –

વીજળી ચમકે તોય શું?

ને વીજળી પડે તોય શું?

૩----------

રણમાં ભૂલો પડ્યો / દેવેન્દ્રભાઈ ખોડાભાઈ વાણિયા (ખારાઘોડા, જિલ્લો – સુરેન્દ્રનગર)

નથી અજાણ્યો રસ્તો તોયે રણમાં ભૂલો પડ્યો

પેઢી દર પેઢીનો રસ્તો રણવાટ મેં પકડ્યો

     હું તો રણમાં ભૂલો પડ્યો

દાદા ગયા પરદાદા ગયા બાપના રસ્તે બેટો

ટાઢ તડકો સદાય વેઠ્યો, સૂકલકડી થઈ કાયા

અથાગ મહેનત કાંઈ મળે નમ, તોય છૂટે નહિ માયા

     હું તો રણમાં ભૂલો પડ્યો

આશાઓ તો અમને હતી એક દિન કંઇક મળશે

ગારો ચૂસતા પાણી મળશે વ્યાધિ અમારી ટળશે

     હું તો રણમાં ભૂલો પડ્યો

મીઠાના કદી ભાવ ના મળે મોંઘવારી નિત વધતી

વેપારીનું સંગઠન એવું પરેશાની ખૂબ વધતી

     હું તો રણમાં ભૂલો પડ્યો

સંગઠન વિના સબળે અગરિયો ‘દેવેન્દ્ર’ દુઃખ પડતું

સૌ મળી સંગઠન કરો તો દર્દ સૌનું ટળતું

     હું તો રણમાં ભૂલો પડ્યો

૪----------

વાલ્મીકિ-બાળકની વેદના / હોઝેફા ઉજ્જૈની (અમદાવાદ)

મા, એ મા

મૂકને આ કોળિયો મારા મોંઢામાં

અને ચાખવા દે મને આ ભેદભાવના સ્વાદ

મા મને આલને પેલી વાસી દાળ

ઊતરી ગયેલી કઢી

પેલા સૂકા રોટલા સાથે 

અને ચાખવા દે મને ભેદભાવના સ્વાદ

મને ખબર છે તારું હૃદય ઘણું વિશાળ છે

ખમી લે છે પેલા લોકોની તોછડાઈને

અમાનવીય વર્તનને

મને ખબર પણ પડવા નથી દેતી, મા

પણ હું જાણું છું તું અંદરો અંદર રિબાય છે

તું તારે આલને

પેલાં બેસ્વાદ બની ગયેલાં ભોજન

અને ચાખવા દે મને આ ભેદભાવના સ્વાદ

હું પૂછીશ તારી મેલડી અને ખોડિયારને

જેની તું દિવસરાત પૂજા કરતી

આરતી ઉતારતી

છતાં થાકતી નથી, મા

હું પૂછીશ તારી મેલડી અને ખોડિયારને

કે શા માટે

અરે શા માટે

અમારા સાથે આ ભેદભાવ થાય છે?

હું પૂછીશ એમને સવાલ, મા

અરે તું તારે મૂકને આ કોળિયો મોંઢામાં

અને ચાખવા દે મને આ ભેદભાવના સ્વાદ

હું બાળક છું

પણ પેલા લોકોના વર્તનથી એટલું તો સમજું છું

કે આપણે તેમનાથી અલગ છીએ

નીચા છીએ ગરીબ છીએ

એ મા, મૂકને આ કોળિયો મારા મોંઢામાં

અને ચાખવા દે મને આ ભેદભાવના સ્વાદ

૫----------

આદત નથી / કનુ પરમાર ‘અપવાદ’ (વડોદરા)

મારું સ્વાભિમાન ક્યાં છે?

આમાં તારું સ્વાભિમાન ક્યાં છે?

હું તો વરસોથી મરેલી ગાય જેવો છું

મરેલાને તું શું મારીશ

તારો પણ નર્યો દંભ છે

શિકાર કરવો હોય તો મરેલી ગાયનો શા માટે

છે ઘણા જંગલી આખલા

પણ

તું ક્યાં એવો છે જેવો દેખાય છે

ત્યાં તારું ક્યાં ચાલે છે

લાગે ત્યાં તું બકરી જેવો કે શિયાળવું

હોય હું તારે માટે દૂઝણી ગાય વોટ બેન્કની

બસ હવે બહુ થયું

આ ગાય હવે વહુકી ગઈ છે

આ ગાયમાં એક નવો જીવ આવ્યો છે

નવચેતન આવ્યું છે

હવે એક શ્યામ ક્રાંતિ થશે

ખબરદાર

હવે શિકાર નહીં થાય

શિકારી ખુદ શિકાર બની જશે

બીજું નથી આદત મને શિકાર કરવાની

તારું લોહી મીઠુંય હશે

પણ મને લોહી પીવાની આદત નથી.

૬----------

કેમ? / રાજેન્દ્ર જયાબહેન વાઢેળ ‘જીતા’ (કાજ, તાલુકો – કોડીનાર, જિલ્લો – ગિર-સોમનાથ)

જાત છે મનુષ્યની આખી નાત

તોયે લોહી કેમ બેરંગ છે?

એકને સૂંચાયેલ સાંઠા જેવું શરીર

બીજું કેમ નરેવું અંગ છે?

એક છે ધનપતિ

બીજો કેમ કંગાળ?

એક છે દેવતુલ્ય જન્મથી

બીજો કેમ હડધૂત છે?

૭----------

તેથી / ઉમેશ સોલંકી

અડધું કશું હોતું નથી

મથી મથીને તોય અડધામાં જિવાય છે,

આંખને તારી આદત રહી

અને તું નથી.

કને હોવાના એંધાણની

છોડી નથી એક ક્ષણ તેં વળી.

સદીઓની સદીઓ

ચક્કર માર્યા કરતી આમ તો

આજુબાજુ તારી ને મારી.

ચક્કર મારતી સદીઓને

સતત આપણે ખલેલમાં નાંખી

ઠેલી ઠેલીને પછી

ગમતી ક્ષણના બાહુપાશમાં રાખી

પણ

ક્ષણ ગમતી

સદીઓની ઘેલી બની

વેગથી અચાનક આવી કને

વેગથી એમ ખેંચી ગઈ તને

કે

એક ક્ષણ, તું ના છોડી શકી મારી કને

તેથી

અડધું કશું હોતું નથી

મથી મથીને તોય અડધામાં જિવાય છે.